Hoş Geldiniz.
Bu Tedavi ile ilgili doktor ile görüşmek ister misiniz?
Op.Dr. Nuh GÜMÜŞTEKİN
Tüp Bebek Nedir?
Tüp Bebek Tedavisi veya IVF en basit anlatımla; kadından alınan yumurtalarla erkekten alınan spermlerin laboratuar ortamında döllendirilmesi ve en iyi kalitedeki embriyoların kadının rahmine tekrar yerleştirilmesi işlemine denir.
Tüp bebek tedavisi (IVF) fikri ilk defa 1930’larda ortaya atıldı ama tüp bebek tedavisi sonucu ilk canlı doğum 1978’te İngiltere’de gerçekleşti. O zamanlar tüp bebek tedavisi sadece tüpleri tıkalı olan hastalara uygulanırken, günümüzde erkek kısırlığı da dahil birçok kısırlık nedenlerinin %80’nin çözüldüğü bir tedavi seçeneği olarak uygulanmaktadır.
Bugüne kadar yaklaşık 6 milyon bebek tüp bebek yöntemi ile dünyaya gelmiştir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, doğal yolla dünyaya gelmiş bebeklerle Tüp bebek tedavisi sonucu dünyaya gelmiş bebekler kıyaslandığında fiziksel ve zihinsel anomali açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır.
Tüp Bebek Uygulaması
Tüp bebek uygulaması fikri ilk olarak 1930’larda ortaya atıldı. İnsanlarda canlı doğum ise ancak 50 yıl sonra İngiltere’de gerçekleşti. Bu zamana kadar teknolojinin ilerlemesi ve tecrübenin artması sonucu tüp bebek (IVF) başarı oranı giderek artmıştır. Tüp bebek uygulaması ya da IVF, anne adayından bazı ilaçlar kullanılarak oluşmuş yumurtaların ultrason eşliğinde toplanması, baba adayından sperm örneğinin alınması ve bu ikisinin laboratuvar koşullarında birleştirilerek döllenmesi ve döllenmeyi takiben seçilen kaliteli emriyoların 3.gün veya 5.gün (blastokist) anne adayının rahmine transfer edilmesi anlamına gelir. Kaçıncı gün transfer yapılacağı embriyo sayısı, kalitesi ve hasta özelliklerine bağlıdır. Tedaviye cevap kişiden kişiye değişir ve her tüp bebek denemesinde farklı yanıt elde edilebilir
Günümüzde daha yaygın bir şekilde kullanılan bir teknik olan mikroenjeksiyonda (ICSI) ise baba adayından elde edilen spermlerin doğrudan bir şekilde yumurtanın içerisine verilmesi ve yine döllenme gerçekleştikten belli bir süre sonra yeniden anne rahmine transfer edilmesidir.
Kimlere Tüp Bebek Tedavisi Uygulanır?
• Açıklanamayan infertilite (kısırlık)
• Kadındaki fallop tüplerinin her ikisinin de tıkalı olması
• Yumurtlama bozuklukları, ileri derece polikistik over sendromu
• Düşük yumurtalık rezervi
• İleri kadın yaşı
• Endometriyozis hastalığı ,endometriyoma (çikolata kistleri) durumunda
• Sperm sayı ve kalite bozukluklarında, azospermide
• Başarısız aşılama uygulaması
• İmmunolojik problemler
• Genetik araştırma gerektiren aile öyküsünün olması
Tüp bebek uygulama sayısı ile ilgili bir kısıtlama yoktur. Ancak gebelik elde etme oranı ilk 3 denemede en yüksektir. 3. denemeden sonra tüp bebek başarı şansı giderek azalmaktadır ama bu gebelik olmayacağı anlamına da gelmez. Tüp bebek uygulaması yapılan çiftlerin yaklaşık %70’i gebe kalacaktır, sadece %30’unda ileri teknolojiye ve tüm denemelere rağmen gebelik elde edilemeyecektir.
Tüp Bebek Tedavi Süresi
Tüp bebek tedavisinde kadının yumurtalıklarındaki yumurtalar ilaçlar yardımıyla uyarılır ve bu yumurtalar ultrasonografi eşliğinde toplanır. Eş zamanlı olarak baba adayından spermler doğal yolla veya TESA/MESA/PESA/ mikroTESE yöntemleri ile elde edilir. Bu spermler ile yumurtalar laboratuar ortamında döllendirilir. Kaliteli embriyolar seçilerek ana rahmine transfer edilir.
Bu süreç adetin 2. veya 3. günü başlar ve yaklaşık 15-18 gün sürer. Tüp bebek tedavisinin süresi kullanılan ilacın dozuna ve en önemlisi hastanın yanıtına göre değişir. Tüp bebek tedavi süresi boyunca hasta 2-3 gün aralıklarla kontrole çağrılır. Ultrason ve kan değerleri ile yumurtanın gelişimi ve rahim duvar kalınlığı takip edilir. Yumurtalar belirli bir boyuta geldiğinde ve kandaki östrodiol düzeyi belirli bir seviyeye geldiğinde yumurta toplama işlemine hazırlık için hastaya çatlatma iğnesi yapılır. Bu süreç yaklaşık 10-12 gün sürer. Çatlatma iğnesinden 34-36 saat sonra sedasyon anestezisi altında yumurta toplama işlemi yapılır. Aynı gün baba adayı da sperm örneği verir. Spermler ve yumurtalar laboratuar ortamında döllendirilir. En iyi kalitedeki embriyo 3 gün sonra veya 5 gün sonra ana rahmine yerleştirilir. Tüp bebek tedavi süresi yaklaşık 15-18 gün sürer.
Tüp Bebek’te Başarı
Tüp bebek başarı oranları merkezden merkeze ve çiftin özelliklerine göre değişiklik göstermekle birlikte dünyada kabul edilen gebe kalma oranı %30- 70 civardadır. Geri kalan yaklaşık %30’luk grup modern tıbbın bütün olanaklarına rağmen günümüzde çocuk sahibi olamamaktadır.
Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri de kadın yaşıdır. Bilindiği gibi kadınlar için ideal üreme çağı 20-30 yaş arasıdır. Ancak, modern toplumlarda evlenme yaşı ve buna bağlı olarak gebelik yaşı giderek gecikmektedir. Bu durum infertilite (kısırlık) sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Yaş ile birlikte kadının gebe kalma potansiyeli de azalmaya başlar. Özellikle 35 yaşından sonra kadınların gebe kalma potansiyeli dramatik bir şekilde azalır. Tüp bebek tedavisinde de kadın yaşının 35’i geçmesi durumunda yumurtalık rezervi ve yumurta kalitesi azaldığı için Tüp bebek başarısı genç kadınlara kıyasla azalmaktadır.
İleri kadın yaşı dışında erkeğe ait spermlerin ağır hasarlı olması da tüp bebek başarı şansını düşürür. Ayrıca rahim içinde embriyoların tutunmasını engelleyecek yapışıklık, myom veya polip gibi problemlerin olması, tüplerin içlerinin su dolu olması (hidrosalpenks), endometrioma (çikolata kisti) olması da tüp bebekte başarıyı olumsuz olarak etkiler. Bu nedenle tüp bebek tedavisine başlamadan önce çiftlerde bu problemlerin olup olmadığı araştırılmalı ve sorun saptanırsa tüp bebek tedavisi bu problemler çözüldükten sonraya ertelenmelidir.
Sonuç olarak tüp bebekteki başarı şansını kadın ve erkeğe ait birçok parametre etkilemektedir. 35 yaş altı, yumurtalık rezervi iyi olan bir kadında tüp bebek başarı şansı% 40-45 iken, 40 yaş üzerinde bu şans %10-15 civarındadır.
Tüp Bebek Tedavisi Ankara
İlk olarak 1930’larda ortaya atılan tüp bebek veya IVF fikri ile ancak 20 yıl sonra memelilerde döllenme gerçekleştirilebildi. Dünyanın ilk başarılı tüp bebeği ise 1978’de İngiltere’de dünyaya geldi ve günümüze kadar yaklaşık 6 milyon bebeğin Tüp bebek (IVF) teknolojisi ile dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Peki tüp bebek (IVF) tedavisinin basamakları nelerdir? Gelin madde madde, sade anlatımla bu sürecin nasıl ilerlediğine bakalım.
1-İlk Görüşme
- Gerçekten Tüp bebek yapılmasına gerek var mı sorusunun cevabı belirlenir,
- Gebelikte ortaya çıkabilecek riskler önceden belirlenip, gebe kalmadan önce bu problemler için önlem alınır,
- Gebelik öncesi danışmanlık verilir (beslenme, folik asit, aşılar vs),
- Tedavi başarı oranları hakkında hasta bilgilendirilir,
- Tedavi planı belirlenir.
2-Yumurtalıkların Uyarılması
- Adetin 2. veya 3. günü ultrason ile rahim ve yumurtalıkların normal olup olmadığına bakılır. Eğer yumurtalıklarda kist veya rahim duvarında kalınlaşma var ise tedavi ertelenebilir
- Ultrason normal ise yumurta geliştirici iğne tedavisine başlanır
- 2-3 gün aralıklarla ultrason ve kanda östrodiol düzeylerine bakılarak yumurta gelişimi takip edilir,
- Yumurtalar belirli büyüklüğe ve olgunluğa ulaştığında yumurtaların çatlamasını sağlayıcı bir iğne yapılır
- Çatlatma iğnesinden yaklaşık 34-36 saat sonra yumurta toplama prosedürü yapılır.
3-Yumurta Toplama Prosedürü
- Bu prosedür ağrılı olduğu için sedasyon anestezisi altında yumurta toplanır. O yüzden hastanın mutlaka 6-8 saattir aç olması gerekir,
- Vajinal ultrason eşliğinde yumurta toplama işlemi yapılır. Ultrasonda görülen foliküllerin içine ince bir iğne ile girilerek, negatif basınçla bu foliküllerdeki sıvı aspire edilir. Alınan sıvı laboratuvara gönderilir. Yumurta hücresi varsa diğer foliküle geçilir, yoksa folikül özel bir sıvı ile yıkanıp yumurta bulunmaya çalışılır. Ve bu işlem herbir folikül için tek tek yapılır.
- İşlem yaklaşık 20-30 dakika sürer.
4-Yumurtaların Döllenmesi (Fertilizasyon)
- Laboratuvara gelen yumurtalar bazı özel işlemlerden geçirilir, olgun (M2) olanlar seçilir ve laboratuvar ortamında sperm ile döllenmesi sağlanır,
- Döllenmiş yumurta yani embriyo gelişimi embriyologlar tarafından takip edilir,
- Kaliteli embriyolar seçilerek genelde 3. gün veya 5. gün (blastokist) ana rahmine transfer edilir,
- Kaçıncı gün transfer yapılacağı embriyo sayısı, kalitesi ve hasta özelliklerine bağlıdır.
5-Embriyo Transferi
- Ağrısız bir işlem olduğu için anesteziye gerek yoktur,
- Transferden önce vajen ve rahim ağzı özel solüsyonlarla temizlenir,
- İnce, yumuşak bir kateter yardımı ile embriyo nazik bir şekilde rahim ağzından geçilerek rahimin içine yerleştirilir,
- Bu işlem abdominal ultrason eşliğinde yapılır. Ultrasonda görüntünün net olması için hastanın işlem esnasında idrara sıkışık olması istenir,
- Transferden sonra ise embriyoların gelişmesi ve rahime tutunması için bir süre beklenir.
- Transferden 12 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.